Polski przemysł musi odejść od węgla – to warunek jego dalszej konkurencyjności i realizacji celów klimatycznych. Jak przyspieszyć ten proces w sektorze, który już zmaga się z wysokimi kosztami energii? O tym dyskutowali uczestnicy czerwcowej konferencji Instytutu Reform.

Instytut Reform przedstawia najważniejsze rekomendacje dotyczące projektu Planu Społeczno-Klimatycznego, który ma umożliwić Polsce dostęp do 11,4 mld euro ze Społecznego Funduszu Klimatycznego. Uwagi koncentrują się na potrzebie systemowych reform, lepszej diagnozie ubóstwa energetycznego i transportowego oraz skuteczniejszym wdrażaniu systemu ETS2.

Plan Społeczno-Klimatyczny może pomóc Polakom przygotować się na wejście w życie reform w zakresie transportu i budynków. 30 czerwca 2025 r. Instytut Reform przeprowadził spotkanie, które miało na celu dyskusję o najważniejszych uwagach strony społecznej do projektu tego dokumentu.

Polska może otrzymać nawet 11,4 mld euro na walkę z ubóstwem energetycznym i transportowym. Środki te wspomogą transformację w sektorze transportu i budynków, ale ich wypłata jest uzależniona od opracowania Planu Społeczno-Klimatycznego. Instytut Reform złożył uwagi do projektu tego dokumentu opublikowanego przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Do 2050 r. Polska może tracić nawet 124 miliardy złotych rocznie w wyniku skutków zmiany klimatu. Tymczasem na ochronę klimatu przeznacza się zaledwie 0,2% PKB – dwukrotnie mniej niż na subsydia dla paliw kopalnych i trzykrotnie mniej niż wynoszą wpływy z EU ETS. Nowy raport Instytutu Reform i Fundacji ClientEarth szacuje skalę kosztów zmiany klimatu i pokazuje, jak je ograniczyć.

Gaz i biomasa w nadchodzących latach staną się dla polskich zakładów pułapką kosztową ze względu na rosnące cen uprawnień do emisji oraz rozwój OZE. Najnowszy raport Instytutu Reform z serii „Produkcja pod napięciem” pokazuje, że przyszłość należy do elektryfikacji przemysłu. Analizujemy w nim bariery finansowe, które spowalniają transformację przemysłowych źródeł ciepła.

Elektryfikacja zakładów to realna szansa na czystszy, tańszy i bardziej konkurencyjny przemysł. W obliczu rosnących cen emisji i końca taniego gazu, firmy muszą działać już dziś. W najnowszym raporcie analizujemy, ile poszczególne branże mogą oszczędzić dzięki transformacji z użyciem pomp ciepła.

Ostatnia prosta przed publikacją aKPEIK to odpowiedni moment na analizę aktualnego stanu zarządzania transformacją w Polsce, w tym wskazanie jego słabych stron i możliwych usprawnień. Podczas ostatniego okrągłego stołu Instytutu Reform zaprezentowaliśmy najważniejsze wnioski z naszego nowego opracowania oraz wysłuchaliśmy perspektywy przedstawicieli ministerstw i ekspertów bezpośrednio zaangażowanych w zarządzanie transformacją energetyczno-klimatyczną.

Wobec aktualnych i przyszłych kosztów uprawnień do emisji i taniejących technologii elektryfikacji bezpośredniej, inwestycje w czyste ciepło procesowe stają się coraz bardziej opłacalne. Przy założeniach strategii rządowych za 10-15 lat elektryfikacja z użyciem wysokotemperaturowych pomp ciepła będzie tańsza od spalania paliw kopalnych. Inwestycje muszą jednak rozpocząć się już teraz. Uczestnicy warsztatów Instytutu Reform dyskutowali o tym, po jakie formy finansowania mogą sięgnąć polscy przedsiębiorcy i dlaczego robią to w ograniczonej skali.

Większość budynków w Unii Europejskiej jest wciąż nieefektywnych energetycznie. Tzw. dyrektywa budynkowa może to zmienić, choć wokół jej wprowadzenia narosło wiele mitów. Publikacje, które powstały dzięki współpracy ekspertów Instytutu Reform i Stowarzyszenia Fali Renowacji, wyjaśniają, jakie korzyści niosą nowe przepisy i pokazują dobre praktyki z Europy.

Polska wciąż nie ma spójnej i długofalowej wizji rozwoju. Instytucje odpowiedzialne za transformację energetyczno-klimatyczną nie współpracują ze sobą, a decyzje zapadają w sposób nieskoordynowany i bez jasno określonego kierunku. Jak wskazują autorzy najnowszego raportu Instytutu Reform "Strategia czy stagnacja? Polska wobec wyzwań transformacji", bez wzmocnienia instytucji i procesów umożliwiających świadome zarządzanie zmianą Polska straci szanse rozwojowe i narazi się na rosnące koszty społeczno-gospodarcze.

25 listopada zaprosiliśmy do rozmowy przedstawicieli firm przemysłowych oraz ich zrzeszeń, a także innych ekspertów do wspólnej dyskusji na temat elektryfikacji przemysłu. Dzięki wielu ciekawym głosom i perspektywom, spotkanie umożliwiło zdefiniowanie głównych barier w tym obszarze oraz sposobów na ich pokonanie.

Jak w obecnych, niepewnych czasach zadbać o bezpieczeństwo i konkurencyjność Unii Europejskiej, nie rezygnując z celów w zakresie ochrony środowiska i transformacji energetycznej? To pytanie postawili sobie uczestnicy konferencji Think2030 Dialogue Poland, która odbyła się 28 marca w Warszawie.

Fundusz Sprawiedliwej Transformacji funkcjonuje w Polsce od początku 2023 roku. Choć to dopiero półmetek jego działania i wciąż trudno ocenić wpływ uruchomionych dotąd projektów na gospodarki regionów będących beneficjentami, to już dziś widać potrzebę kontynuacji tej inicjatywy w kolejnych latach – ocenia Marta Anczewska z Instytutu Reform w raporcie na zlecenie Polskiej Zielonej Sieci.

Dekarbonizacja przemysłu to warunek utrzymania konkurencyjności polskiej gospodarki i budowania odporności UE na ryzyka zewnętrzne. Jednym z najbardziej efektywnych i już dostępnych rozwiązań jest elektryfikacja ciepła procesowego przy wykorzystaniu OZE.

Instytut Reform realizuje zadanie publiczne w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Celem jest wsparcie administracji publicznej w projektowaniu i wdrażaniu reform i inwestycji na rzecz systemowej transformacji energetyczno-klimatycznej w Polsce zgodnej z celami REPowerEU.

Ucieczka do przodu – pod takim hasłem Instytut Reform zorganizował 19 lutego Okrągły Stół poświęcony elektryfikacji jako sposobu osiągnięcia neutralności klimatycznej przez polski przemysł.

Projekt ENTICE, finansowany przez UE w ramach programu Horyzont Europa, ma na celu rozwijanie wiedzy oraz opracowanie narzędzi i rekomendacji wspierających wdrażanie zrównoważonych polityk handlowych.

Do wdrożenia w Polsce obszarów przyspieszonego rozwoju OZE pozostał niespełna rok. Podczas warsztatów Instytutu Reform eksperci oraz interesariusze zastanawiali się nad sposobami terminowego i efektywnego wdrożenia zapisów dyrektywy REDIII.

Zapraszamy do lektury nowego briefu Instytutu Reform: „Kompas polskiej transformacji. Co dalej po aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu?”. Analizujemy w nim, co powinien zawierać nowy KPEiK, by stać się mapą drogową polskiej transformacji, spójną z unijnymi politykami, w tym Clean Industrial Deal. Rekomendujemy także konkretne działania dla polskiego rządu, które przygotują gospodarkę na wyzwania i szanse związane z transformacją.

Instytut Reform zaprasza do udziału w Dialogu Think2030 Polska: W kierunku zrównoważonej i bezpiecznej Europy - platformie angażującej wiodących ekspertów z decydentami i innymi interesariuszami we wspólne kształtowanie przyszłości klimatycznej i energetycznej UE.

Instytut Reform przedstawia raport „Klimat na GOZ: rola cyrkularności w KPEiK”. Analizujemy w nim kluczowych powiązań między rozwojem gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) a realizacją polityki klimatycznej.

30 stycznia 2025 Instytut Reform zorganizował otwarte spotkanie razem z Forum Energii.

Instytut Reform przedstawia dwuczęściowy raport „Pokonać ubóstwo energetyczne i transportowe”. Analizujemy w nim skalę ubóstwa energetycznego i transportowego w Polsce oraz wskazujemy konkretne działania, które pomogą złagodzić skutki wzrostu cen energii i paliw po wdrożeniu systemu ETS2.

Krajowy Plan w dziedzinie Energii i Klimatu miał być mapą drogową inwestycji i reform wspierających zrównoważony rozwój Polski. Jednak obecny projekt to zbiór scenariuszy bez konkretnych zobowiązań rządu – podkreśla Instytut Reform, apelując o uzupełnienie KPEiK o decyzje w kwestiach finansowania, rozwoju infrastruktury energetycznej, sprawiedliwej transformacji, elektryfikacji i gospodarki o obiegu zamkniętym.

Dwadzieścia pięć organizacji społecznych i branżowych podpisało się pod apelem o przyjęcie ambitnego planu działań wspierających transformację energetyczną i rozwój społecznogospodarczy Polski w ramach aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK).

Opracowaliśmy metodologię oceny Krajowych Planów w dziedzinie Energii i Klimatu pod kątem sprawiedliwej transformacji. Dzielimy się naszymi spostrzeżeniami, analizując pełne wersje zaktualizowanych planów opublikowanych przez cztery europejskie kraje.

Żaden kraj w Europie nie jest w pełni przygotowany do wprowadzenia pomp ciepła i osiągnięcia założonych celów klimatycznych. Nowy raport Instytutu Reform klasyfikuje 10 europejskich gospodarek, ujawniając luki w polityce, które mogą opóźnić przejście na czyste ogrzewanie.

Transformacja polskich sieci elektroenergetycznych wymaga inwestycji rzędu 500 mld zł do 2040 roku. Elastyczne zarządzanie popytem obniży te koszty, co przełoży się na niższe rachunki za energię elektryczną. Warunkiem jest jednak zmiana podejścia do opłat sieciowych, które powinny odzwierciedlać realne koszty systemu – wskazuje Instytut Reform w nowym raporcie pt. „Stałe, zmienne, a może dynamiczne? Opłaty sieciowe wobec transformacji energetycznej”.

Instytut Reform zorganizował kolejny Okrągły Stół wokół obszarów przyspieszonego rozwoju OZE (OPRO). Celem spotkania było rozpoczęcie dyskusji z udziałem przedstawicieli Komisji Europejskiej, organizacji branżowych i organizacji pozarządowych na temat wyzwań związanych z implementacją dyrektywy w Polsce – tak, by wdrażane przepisy optymalnie odpowiadały na potrzeby polskiej transformacji energetycznej.

Instytut Reform z udziałem Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej zorganizował spotkanie dotyczące Koncepcji Rozwoju Kraju 2050. Wydarzenie zgromadziło ponad 40 uczestników, którzy dyskutowali o wizji rozwoju Polski i roli dokumentu KRK 2050 w kształtowaniu przyszłości kraju.

Długotrwałe procedury środowiskowe dla inwestycji w energetykę wiatrową i słoneczną można skrócić do maksymalnie roku. Wszystko dzięki sprawnemu wdrożeniu do polskiego prawa unijnej dyrektywy RED III – wskazuje Instytut Reform w najnowszym raporcie.

Ponad 30 organizacji społecznych i branżowych podpisało się pod apelem o przeprowadzenie rzetelnych konsultacji publicznych pełnej aktualizacji Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu.

Instytut Reform zorganizował warsztaty inicjujące dyskusję różnych sektorów na temat aktualizowanego Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu. Wspólnie z uczestnikami spotkania dokonaliśmy ewaluacji procesu aktualizacji tego strategicznego dla polskiej energetyki i przemysłu dokumentu. Wskazaliśmy też na wyzwania, na które rząd powinien znaleźć odpowiedź przy publikacji pełnej wersji KPEiK w najbliższych miesiącach tego roku.

Instytut Reform opracował listę kryteriów pozwalających na ocenę KPEiK – kluczowego dokumentu strategicznego dla polskiej transformacji energetycznej.

11 kwietnia odbyły się warsztaty Instytutu Reform dotyczące obszarów przyspieszonego rozwoju OZE jako nowego narzędzia przyspieszenia transformacji energetycznej w Polsce. Dyskusja koncentrowała się wokół sposobów skutecznej implementacji proponowanych przez dyrektywę RED III narzędzi do krajowych ram prawnych.

Finansowany przez Unię Europejską projekt Co-CREATE ma wesprzeć tworzenie zasad w zakresie odpowiedzialnego zarządzania badaniami naukowymi nad kontrowersyjnymi technologiami Modyfikacji Promieniowania Słonecznego (SRM).

Instytut Reform wziął udział w konsultacjach społecznych dotyczących rewizji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Nasi eksperci przedstawili rekomendacje zmian na spotkaniu organizacji społecznych, podczas wysłuchania publicznego i w piśmie do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.

15 lutego 2024 r. Instytut Reform zorganizował Okrągły Stół, podczas którego omówiono dwa kluczowe dla reform energetyczno-klimatycznych dokumenty – Krajowy Planu na rzecz Energii i Klimatu oraz Społeczny Plan Klimatyczny.

Projekt realizowany we współpracy z BlueLink Foundation, ECCO i Ecologic Institute ma na celu opracowanie metodologii oceny, w jakim stopniu zaktualizowane krajowe plany na rzecz klimatu i energii odpowiadają na wyzwania związane ze sprawiedliwą transformacją, oraz zastosowanie jej do wybranych planów.

22 lutego 2024 r. odbył się pierwszy Okrągły Stół Instytutu Reform dotyczący obszarów przyspieszonego rozwoju odnawialnych źródeł energii. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska, reprezentantki sektora OZE, a także eksperci zajmujący się tym tematem.

W raporcie piszemy o działaniach UE na rzecz przyspieszenia procedur dot. inwestycji w OZE, analizujemy proces wdrażania obszarów ich przyspieszonego rozwoju oraz odnosimy się do polskich wyzwań energetycznych, przedstawiając rekomendacje w tym zakresie.

Raport przedstawia kontekst wprowadzenia Funduszu, najważniejsze informacje dotyczące jego funkcjonowania i warunki, które jako Polska musimy spełnić, aby z niego skorzystać.

1 grudnia 2023 r. odbył się Okrągły Stół Instytutu Reform dotyczący rozwoju sieci elektroenergetycznych w Polsce. Omówiono zarówno opublikowany pod koniec listopada europejski plan działania na rzecz rozbudowy sieci, jak i polskie priorytety w tym zakresie.

Instytut Reform wraz Climate Strategies realizuje projekt „Race to the Top" skupiony na polityce dekarbonizacji przemysłu i dialogu między interesariuszami w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych.

Finansowany przez Unię Europejską projekt UPTAKE ma na celu opracowanie odpornych strategii usuwania dwutlenku węgla w oparciu o udoskonalone dowody naukowe dotyczące społecznych, technologicznych, ekonomicznych i środowiskowych cech technologii CDR oraz ich wzajemnych powiązań.

Instytut Reform opracował raport o perspektywach rozwoju sieci elektroenergetycznych w Polsce w kontekście zielonej elektryfikacji.

Instytut Reform przygotował raport uwzględniający nowe czynniki, które wpływają na dyskusję dotyczącą przyjęcia euro w naszym kraju.  

Celem raportu „Polska na tle regionu”, przygotowanego przez SpotData z udziałem Instytutu Reform dla Fundacji Przyjazny Kraj, było porównanie długookresowych trendów rozwojowych w krajach Grupy Wyszehradzkiej.

20 lipca 2023 r. odbył się drugi Okrągły Stół Instytutu Reform dotyczący aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu oraz Polityki energetycznej Polski do 2040 roku. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz liczni interesariusze i eksperci.

Instytut Reform był partnerem merytorycznym Trzeciego Krajowego Okrągłego Stołu dotyczącego Finansowania Efektywności Energetycznej w Polsce.

Organizacje pozarządowe apelują do rządu o uruchomienie transparentnego, otwartego i ustrukturyzowanego dialogu wokół dalszych prac nad aktualizacją KPEiK.

Organizacje zrzeszające odbiorców i producentów energii wraz z think tankami apelują do rządu o uwzględnienie działań na rzecz odblokowania zielonej elektryfikacji w aktualizowanych obecnie dokumentach strategicznych.

Instytut Reform wraz z Międzynarodową Grupą Izb Handlowych zorganizował spotkanie w celu omówienia obecnego stanu i możliwych form współdziałania na rzecz międzynarodowej współpracy w zakresie zielonej elektryfikacji w Polsce.

Celem Europejskiego Obserwatorium Neutralności Klimatycznej (European Climate Neutrality Observatory - ECNO) jest wsparcie procesu osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Unię Europejską poprzez dostarczanie niezależnych analiz dotyczących postępów w realizacji celów w tym zakresie oraz europejskich polityk, które temu służą.

Przez ostatni rok analizowaliśmy kluczowe międzysektorowe wyzwania w zakresie zielonej elektryfikacji polskiej gospodarki, która łączy rozwój OZE oraz zwiększenie udziału energii elektrycznej w końcowym zużyciu energii.

W raporcie podsumowującym projekt Rozpakowujemy REPowerEU, wskazujemy podstawowe założenia planu REPowerEU, jego kluczowe filary, stan wdrażania po roku od ogłoszenia oraz zbiorcze rekomendacje dla Polski i całej Unii Europejskiej.

Dekarbonizacja przemysłu budowlanego jest niezbędna dla osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Unię Europejską. Instytut Reform wraz ze Związkiem Pracodawców Producentów Materiałów dla Budownictwa zorganizował Okrągły Stół poświęcony strategiom dekarbonizacji przemysłu związanego z branżą budowlaną.

W połowie kwietnia 2023 r. Instytut Reform zorganizował Okrągły Stół poświęcony aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu – dokumentu, w którym należy kompleksowo określić sposoby realizacji celów energetyczno-klimatycznych kraju do 2030 r.

W raporcie Wyzwania i szanse elektryfikacji ciężkiego transportu drogowego w Polsce przygotowanym dla Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych przez Deloitte Polska oraz Instytut Reform, analizujemy najważniejsze kwestie związane z dekarbonizacją sektora w Polsce i Europie.

W serii raportów z cyklu „Rozpakowujemy REPowerEU” Instytut Reform we współpracy z PORT PC przybliża najważniejsze zmiany jakie przynosi plan Unii Europejskiej na rzecz szybszego odejścia od rosyjskich paliw kopalnych - REPowerEU. Zapraszamy do zapoznania się z materiałami dotyczącymi oddziaływania planu REPowerEU na sektor OZE.

W niniejszym opracowaniu przyglądamy się polskiemu Krajowemu Planowi na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK). Plan ten powinien stanowić jeden z kluczowych dokumentów planistycznych państwa oraz ważny punkt odniesienia dla strategii i programów krajowych w zakresie szeroko pojętej transformacji energetycznej i ochrony klimatu.

W serii raportów z cyklu „Rozpakowujemy REPowerEU” Instytut Reform we współpracy z PORT PC przybliża najważniejsze zmiany jakie przynosi plan Unii Europejskiej przyspieszenia odejścia od rosyjskich paliw kopalnych - REPowerEU. Zapraszamy do zapoznania się z materiałami dotyczącymi oddziaływania planu REPowerEU na sektor budynków.

Pod koniec grudnia 2022 r. zakończyły się negocjacje pomiędzy Parlamentem Europejskim a Radą co do dodatkowych środków na działania w ramach planu REPowerEU na rzecz poprawy bezpieczeństwa energetycznego Europy. Uzyskanie dodatkowego wsparcia, uzależnione jest jednak od tego, czy Polska przedstawi nowy rozdział KPO zawierający inwestycje oraz reformy spójne z celami REPowerEU. W celu efektywnego wykorzystania tych środków polski rząd powinien pilnie rozpocząć pracę nad nowym rozdziałem.

Analiza społeczno-polityczna dotycząca ubóstwa energetycznego w Warszawie to najnowszy raport przygotowany przez Polską Zieloną Sieć oraz Instytut Reform. Opracowanie szczególny nacisk kładzie na uwzględnienie kontekstu społeczno-ekonomicznego stolicy oraz rekomendacji potrzebnych do pogłębiania badania tego problemu.

CEE Sustainable Finance Summit, odbywający się w formule hybrydowej w dniach 15-19 maja 2023 w Pradze, to największe specjalistyczne wydarzenie skupiające się na zrównoważonym rozwoju w sektorze finansów i biznesu w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE). Z przyjemnością informujemy, że Instytut Reform został partnerem wydarzenia.

Do 2040 r. Polska może osiągnąć 100 GW mocy OZE, dwukrotnie więcej w porównaniu do celów sygnalizowanych przez rząd. Potrzebna jest jednak ambitna rewizja polityki energetycznej w tym zakresie.

Rekordowe ceny paliw kopalnych oraz konieczność szybkiego ograniczenia zależności Unii Europejskiej od importu nośników energii z Rosji spowodowały przegląd krótko- i średnioterminowych działań unijnych w zakresie polityki energetycznej. Jego efektem jest przedstawiony przez Komisję Europejską w maju 2022 r. plan REPowerEU.

Transformacja do neutralności klimatycznej wymaga mądrego wykorzystania potencjału gospodarki wodorowej. Dotyczy to w szczególności pionierskich inwestycji na poziomie lokalnym i regionalnym. Dlatego też w ramach unijnej inicjatywy Clean Hydrogen Partnership uruchomiono wsparcie dla samorządów w formule PDA – Project Development Assistance.

Plan REPowerEU zakłada dodatkowe przyspieszenie tempa transformacji energetycznej opartej na OZE oraz poprawie efektywności energetycznej względem wyjściowych propozycji w ramach pakietu Fit for 55. Jest to konieczne, by szybko uniezależnić się od importu gazu z Rosji przy poszanowaniu celu 55% redukcji emisji do 2030 r. Odejście od traktowania gazu ziemnego jako paliwa przejściowego, zastępującego węgiel dzięki bodźcom generowanym przez opłaty za emisje, zwiększa rolę zmian regulacyjnych odblokowujących potencjał OZE oraz pozwalających na przejście bezpośrednio od węgla do zeroemisyjnych źródeł, zgodnie z logiką coal to green.

Modernizacja energetyczna budynków w Polsce jest kluczowa dla ochrony klimatu, poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz walki z ubóstwem energetycznym. Raport Efektywne instrumenty wspierania kompleksowej modernizacji energetycznej budynków w Polsce przygotowany przez Instytut Reform dla Fali Renowacji przestawia szereg szczegółowych rekomendacji zmian systemu wsparcia renowacji budynków jednorodzinnych i publicznych.

Instytut Reform wsparł współpracę pomiędzy polską i holenderską branżą offshore, przygotowując przegląd aktualnej sytuacji oraz perspektyw rozwoju w sektorze morskiej energetyki wiatrowej w Polsce. Raport został przedstawiony w czerwcu 2022 roku podczas holenderskiej misji gospodarczej do Polski zorganizowanej przez Niderlandzką Agencję Przedsiębiorczości oraz Ambasadę Królestwa Niderlandów w Warszawie.

Dotychczasowe dyskusje wokół „Czystego Powietrza” pomijały znaczenie termomodernizacji, a tym samym możliwość wykorzystania programu do radykalnej poprawy efektywności energetycznej polskich budynków oraz pełnego uniezależnienia się od paliw kopalnych. Raport Instytutu Reform Termomodernizacja w „Czystym Powietrzu”: wyjątek czy reguła? uzupełnia tę lukę, przedstawiając kompleksowy przegląd kierunków wydatkowania środków z programu i pozwalając na określenie koniecznych dalszych zmian w jego funkcjonowaniu.