Podczas gdy konieczność podjęcia ambitnych działań na rzecz klimatu jest powszechnie uznawana przez opinię publiczną w całej UE, w ostatnich latach wzrosły obawy dotyczące dystrybucji kosztów transformacji zarówno w społeczeństwach, jak i w różnych regionach geograficznych. Te dwa wymiary sprawiedliwej transformacji - dystrybucyjny i terytorialny - zyskały na znaczeniu w polityce UE od czasu opublikowania pierwszego zestawu krajowych planów na rzecz energii i klimatu (KPEiK) w 2019 r., wraz ze specjalnymi mechanizmami finansowania i zarządzania opracowanymi na szczeblu unijnym. Jednocześnie obydwa wymiary wymagają rzetelnego osadzenia w szerszej polityce klimatyczno-energetycznej, co powinno zostać zagwarantowane przez KPEiK.

Aktualizacja KPEiK z 2024 r. powinna więc bardziej podkreślać kwestie związane ze sprawiedliwą transformacją. Biorąc pod uwagę, że państwa członkowskie UE były zobowiązane do przedstawienia projektu aktualizacji rok przed upływem terminu przedłożenia ostatecznej wersji, istnieje możliwość, aby społeczeństwo obywatelskie przyczyniło się do ulepszenia projektów.

Celem naszego projektu realizowanego we współpracy z BlueLink Foundation, ECCO i Ecologic Institute jest usprawnienie tego procesu poprzez opracowanie ram metodologicznych oceny zaktualizowanych KPEiK z perspektywy sprawiedliwej transformacji, a następnie zastosowanie ich do wybranych planów.

Raport metodologiczny

Ramy metodologiczne opisane w raporcie mogą zostać wykorzystane do oceny zarówno treści dokumentów, jak i procedur ich przygotowywania. Stanowią one kompleksową listę kryteriów dobrego zarządzania, które należy spełnić w celu właściwego włączenia polityk i środków sprawiedliwej transformacji do KPEiK.

Zachęcamy zainteresowanych w całej Europie do korzystania z przedstawionych ram, poprzez ich bezpośrednie zastosowanie lub dostosowanie metodologii do konkretnych potrzeb.

Raport „Terytorialne i dystrybucyjne aspekty sprawiedliwej transformacji w zaktualizowanych krajowych planach na rzecz energii i klimatu - metodyka oceny" dostępny jest w języku angielskim, włoskim i polskim (poniżej).

W języku angielskim dostępna jest również tabela metodologii oceny w formacie umożliwiającym edycję.

Polska wersja dokumentów zostanie udostępniona w najbliższym czasie.

Oceny na poziomie krajowym

• Włochy

Włochy są znaczącą gospodarką ze zróżnicowanym i rozwiniętym przemysłem. Mimo tego kraj mierzy się z wyzwaniami, które wpływają na sytuację ekonomiczną.

Jak wiele innych państw, Włochy pokonują wyzwania związane z dostosowywaniem się do zmieniającego się świata, szczególnie w kontekście zmian klimatycznych i ich konsekwencji. Rejony Prowincji Taranto oraz Sulcis Iglesiente są wymieniane pośród tych, na które najbardziej oddziałuje zielona transformacja. Właśnie na tych obszarach skupia się nasza analiza.

Pomimo tego, że Włochy podejmują wiele ważnych działań związanych ze sprawiedliwą transformacją, trudno jest znaleźć informacje w tej kwestii we włoskim KPEiK. Łatwiej na ten temat dowiedzieć się z innych dokumentów. Aspekty te powinny jednak zostać dodane do ostatecznej wersji KPEiK, nad którą Włochy wciąż pracują.

Więcej o włoskim KPEiK można dowiedzieć się z anglojęzycznego raportu przygotowanego przez Instytut Reform we współpracy z ECCO.

• Inne

Ocena na poziomie krajowym dla Niemiec zostanie opublikowana w marcu 2024 roku. Kolejne oceny dla Bułgarii i Polski ukażą się w zależności od dostępności projektów KPEiK.