Podczas gdy konieczność podjęcia ambitnych działań na rzecz klimatu jest powszechnie uznawana przez opinię publiczną w całej UE, w ostatnich latach wzrosły obawy dotyczące dystrybucji kosztów transformacji zarówno w społeczeństwach, jak i w różnych regionach geograficznych. Te dwa wymiary sprawiedliwej transformacji - dystrybucyjny i terytorialny - zyskały na znaczeniu w polityce UE od czasu opublikowania pierwszego zestawu krajowych planów na rzecz energii i klimatu (KPEiK) w 2019 r., wraz ze specjalnymi mechanizmami finansowania i zarządzania opracowanymi na szczeblu unijnym. Jednocześnie obydwa wymiary wymagają rzetelnego osadzenia w szerszej polityce klimatyczno-energetycznej, co powinno zostać zagwarantowane przez KPEiK.

Aktualizacja KPEiK z 2024 r. powinna więc bardziej podkreślać kwestie związane ze sprawiedliwą transformacją. Biorąc pod uwagę, że państwa członkowskie UE były zobowiązane do przedstawienia projektu aktualizacji rok przed upływem terminu przedłożenia ostatecznej wersji, istnieje możliwość, aby społeczeństwo obywatelskie przyczyniło się do ulepszenia projektów.

Celem naszego projektu realizowanego we współpracy z BlueLink Foundation, ECCO i Ecologic Institute jest usprawnienie tego procesu poprzez opracowanie ram metodologicznych oceny zaktualizowanych KPEiK z perspektywy sprawiedliwej transformacji, a następnie zastosowanie ich do wybranych planów.

Raport metodologiczny

Ramy metodologiczne opisane w raporcie mogą zostać wykorzystane do oceny zarówno treści dokumentów, jak i procedur ich przygotowywania. Stanowią one kompleksową listę kryteriów dobrego zarządzania, które należy spełnić w celu właściwego włączenia polityk i środków sprawiedliwej transformacji do KPEiK.

Zachęcamy zainteresowanych w całej Europie do korzystania z przedstawionych ram, poprzez ich bezpośrednie zastosowanie lub dostosowanie metodologii do konkretnych potrzeb.

Raport „Terytorialne i dystrybucyjne aspekty sprawiedliwej transformacji w zaktualizowanych krajowych planach na rzecz energii i klimatu - metodyka oceny" dostępny jest w języku angielskim, włoskim i polskim (poniżej).

W języku polskim udostępniamy także Raport zawierajacy ocenę polskiego Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 roku (poniżej)

W języku angielskim dostępna jest również tabela metodologii oceny w formacie umożliwiającym edycję.

Oceny na poziomie krajowym Włoch, Niemiec oraz Bułgarii można znaleźć tutaj.

W dniu 27 czerwca 2024 r. Instytut Reform zorganizował webinar w celu omówienia wyników swoich prac nad ramami metodologicznymi oceny projektów zaktualizowanych Krajowych Planów w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK) z naciskiem na sprawiedliwą transformację, które zostały stworzone we współpracy z ECCO, BlueLink Foudation i Ecologic. Podczas webinaru zaprezentowano również wyżej omawiany brief. Podsumowanie webinaru można znaleźć w plikach poniżej, zarówno w polskiej jak i angielskiej wersji.